ความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ในอุตสาหกรรมการบิน: การบริหารความเสี่ยง และฟื้นคืนสภาพจากภัยคุกคาม

จากการพัฒนาแบบก้าวกระโดดของเทคโนโลยีที่ได้เข้ามามีส่วนร่วมในทุกๆ อุตสาหกรรม ทำให้ปัจจุบันข้อมูลสำคัญของหน่วยงานต่างๆ ได้รับการจัดเก็บ เผยแพร่ และส่งต่อในรูปแบบดิจิทัล อีกทั้งยังสามารถเข้าถึงได้ผ่านระบบอินเทอร์เน็ต อย่างไรก็ตาม ความสะดวกสบายและทันสมัยที่เพิ่มมากขึ้นก็ย่อมมาพร้อมกับความเสี่ยงด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ที่เพิ่มมากขึ้นเป็นเงาตามตัว

ในฐานะอุตสาหกรรมที่รวบรวมข้อมูลและการสื่อสารซึ่งมีเครือข่ายกว้างขวางและซับซ้อนมากที่สุดในโลก ‘อุตสาหกรรมการบิน’ ได้กลายเป็นที่จับตามองของเหล่าอาชญากรทางคอมพิวเตอร์ ไม่ว่าจะด้วยความประสงค์มุ่งร้ายที่จะขัดขวางการดำเนินงานธุรกิจ หรือโจรกรรมข้อมูลเพื่อผลประโยชน์ทางการเงิน ความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการคุกคามทางไซเบอร์เพียงไม่กี่ชั่วโมง สามารถทำให้สายการบินหรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องสูญเสียรายได้ไปกว่าหลายร้อยล้านเหรียญสหรัฐ อีกทั้งยังสร้างความเสื่อมเสียแก่องค์กรเป็นอย่างมาก

นิตยสาร AFL ขอนำเสนอเรื่องราวอาชกรรมทางไซเบอร์ที่เคยเกิดขึ้นในอุตสาหกรรมการบิน และความร่วมมือจากหน่วยงานระหว่างประเทศต่างๆ ในการตอบรับปัญหาดังกล่าว เพื่อเน้นย้ำถึงการรักษาความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์สำหรับการขนส่งสินค้าทางอากาศในปัจจุบัน

Digital Aviation Ecosystem

การขนส่งทางอากาศถือเป็นตัวเลือกสำคัญในการขนส่งสินค้าที่มีความอ่อนไหวต่อเวลา ไม่ว่าจะเป็น ไปรษณียภัณฑ์ด่วน สินค้ามูลค่าสูง สินค้าเภสัชภัณฑ์ อุปกรณ์ทางการแพทย์ สินค้าโครงการ สินค้าทั่วไป และสินค้าประเภทอื่นๆ อีกนับไม่ถ้วน สำหรับอุตสาหกรรมการขนส่งสินค้าทางอากาศ ผู้ที่จะได้รับผลกระทบโดยตรงจากการคุกคามทางไซเบอร์ในอุตสาหกรรมการบินไม่ใช่เพียงแค่สายการบินหรือท่าอากาศยานเท่านั้น แต่ยังขยายวงกว้างไปยังผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั่วทั้งซัพพลายเชนการ ไม่ว่าจะเป็น ผู้นำเข้า-ส่งออก ตัวแทนขนส่งสินค้า ผู้ให้บริการคลังสินค้า ผู้ให้บริการโลจิสติกส์ และผู้ปฎิบัติการยกขนสินค้าภาคพื้น

ในช่วงของการเติบโตของเทคโนโลยีดิจิทัล สายการบินและท่าอากาศยาน รวมถึงผู้ให้บริการที่เกี่ยวข้อง ได้อัพโหลดข้อมูลดิจิทัลบนหน้าเว็บไซต์และแอพพลิเคชัน รวมทั้งจัดทำฟังก์ชั่นบริการต่างๆ เพื่ออำนวยความสะดวกแก่ผู้ใช้บริการรวมถึงพันธมิตรทางธุรกิจ นอกจากนี้ หน่วยงานผู้มีบทบาทสำคัญในอุตสาหกรรม อย่างสมาคมขนส่งทางอากาศระหว่างประเทศ (IATA) ยังได้สร้างแพลตฟอร์มในการแลกเปลี่ยนข้อมูลสำคัญในรูปแบบดิจิทัลผ่านช่องทางออนไลน์ เพื่อลดการดำเนินงานในรูปแบบกระดาษเอกสาร เพิ่มความแม่นยำและโปร่งใสในการตรวจสอบข้อมูลที่สะดวกรวดเร็วมากขึ้น แม้ว่าการส่งสารและตอบรับข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ตกลายเป็นช่องทางหลักในการสื่อสารที่มีประสิทธิภาพระหว่างผู้คนในอุตสาหกรรมการบินทั่วโลก แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าการสื่อสารข้อมูลออนไลน์ได้กลายเป็นอีกหนึ่งช่องทางที่อาชญากรทางไซเบอร์เลือกใช้ในการคุกคามและหาผลประโยชน์จากอุตสาหกรรมฯ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

องค์การการบินพลเรือนระหว่างประเทศ (ICAO) ได้กล่าวถึงภาพรวมของความปลอดภัยทางไซเบอร์ว่า ระบบนิเวศดิจิทัลของระบบการบินนั้นประกอบด้วย สายการบิน ผู้ผลิต การจัดการจราจร ท่าอากาศยาน ผู้โดยสาร และบุคลากร ซึ่งหากภัยคุกคามทางไซเบอร์เกิดขึ้น จะทำให้เกิดการชะงักของข้อมูล และการแลกเปลี่ยนข้อมูลทางดิจิทัลที่หยุดชะงักก็จะส่งผลต่อระบบนิเวศทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นตัวระบบหรือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง แม้ว่าเหตุการณ์ดังกล่าวจะเกิดขึ้นโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม ยิ่งไปกว่านั้น ผลกระทบที่ตามมายังอาจสร้างความเสียหายให้แก่เศรษฐกิจ ความปลอดภัยของชีวิตและทรัพย์สิน ชื่อเสียง จนไปถึงภาวะทางการเมืองระหว่างประเทศอีกด้วย

Aviation Cyber Threat Landscape

ความปลอดภัยทางไซเบอร์ ได้กลายเป็นประเด็นที่ผู้ให้บริการและหน่วยงานต่างๆ หันมาให้ความสำคัญอย่างเร่งด่วน หลายสายการบินได้ลงทุนในระบบซอฟต์แวร์ป้องกันไวรัสและการคุกคามจากภายนอกเพื่อรักษาความปลอดภัยของข้อมูลองค์กร อย่างไรก็ตาม อาชญากรรมทางไซเบอร์ยังคงเกิดขึ้นและเพิ่มจำนวนมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง สร้างความท้าทายให้อุตสาหกรรมการบินอย่างไม่สิ้นสุด

ในปี 2015 สายการบิน LOT Polish Airlines ได้กลายเป็นเหยื่อของภัยคุกคามทางไซเบอร์ โดยระบบคอมพิวเตอร์ขององค์กรถูกโจมตีจากบุคคลภายนอก และก่อให้เกิดความขัดข้องทางการสื่อสารของระบบการขนส่ง ส่งผลให้อากาศยานจำนวนสิบลำ ไม่สามารถขึ้นบินสู่ท้องฟ้า และผู้โดยสารกว่า 1,400 ราย ต้องติดอยู่ที่ท่าอากาศยาน Warsaw Chopin

สายการบินฯ เผยว่า การคุกคามดังกล่าวได้ก่อกวนระบบคอมพิวเตอร์ ทำให้ไม่สามารถส่งข้อมูลแผนการบินไปยังอากาศยานก่อนการออกเดินทาง โดยข้อมูลแผนการบินประกอบด้วย เส้นทางการบิน สภาพอากาศ และข้อมูลสำคัญต่างๆ โดยเจ้าหน้าที่ใช้เวลาร่วมห้าชั่วโมงในการกู้ระบบคอมพิวเตอร์ให้กลับมาใช้งานได้อีกครั้ง เหตุการณ์ดังกล่าวทำให้เที่ยวบินจำนวน 10 เที่ยวถูกยกเลิก และอีก 5 เที่ยวบินที่ต้องออกเดินทางล่าช้า ซึ่งรวมถึงสินค้าที่บรรทุกอยู่ภายใต้ท้องเครื่องบินอีกด้วย

อีกทั้ง เมื่อไม่นานมานี้ สายการเดินเรือขนส่งสินค้าระดับโลก เป็นผู้ให้บริการขนส่งสินค้าอีกรายที่ถูกคุกคามทางไซเบอร์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อการดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับระบบคอมพิวเตอร์ทั้งหมด ทำให้ผู้ใช้บริการทั่วโลกประสบปัญหาในการจองพื้นที่ระวางสินค้า โดยสำนักงานในประเทศไทย ต้องปิดทำการทั้งท่าเรือกรุงเทพและแหลมฉบังเป็นเวลาหนึ่งวัน ซึ่งเหตุการณ์เหล่านี้ได้ชี้ให้เห็นว่า อุตสาหกรรมการขนส่งได้กลายเป็นที่จับตามองของเหล่าอาชญากรทางไซเบอร์อย่างชัดเจน

The Way Forward

เพื่อให้การป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์มีประสิทธิภาพต่ออุตสาหกรรมการบินทั่วโลกมากที่สุด IATA และ ICAO จึงได้ประกาศความร่วมมือด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ในระบบการบินขึ้น โดย ICAO มีมติร่วมในเรื่องความปลอดภัยทางไซเบอร์ของระบบการบินพลเรือน (A40-10) ซึ่งระบุให้รัฐและผู้มีส่วนได้เสียร่วมกันต่อสู้กับภัยคุกคามทางไซเบอร์ตามกลยุทธ์ด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ขององค์การฯ ผ่านการหารือประเด็นที่คาบเกี่ยว ใช้วิธีการดำเนินงานที่เป็นไปในทางเดียวกัน และประสานความร่วมมือกันทุกภาคส่วน

อนึ่ง เพื่อดำเนินการตามมติอย่างเหมาะสม องค์การฯ จึงได้จัดตั้งกองเลขาธิการศึกษาด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ (Secretariat Study Group on Cybersecurity: SSGC) ในปี 2017 โดยมีหน่วยงานสนับสนุนหนึ่งกลุ่ม (Sub-Group) และหน่วยงานดำเนินงานเฉพาะด้านสามกลุ่ม (Working Groups)

ในส่วนของหน่วยงานสนับสนุน Research Sub-Group on Legal Aspect ทำหน้าที่ในการตรวจสอบความพร้อมของโครงข่ายกฎหมายระหว่างประเทศในด้านภัยคุกคามทางไซเบอร์ต่อการบินพลเรือน โดยหน่วยงานเฉพาะด้านทั้งสามกลุ่มรับผิดชอบหน้าที่ในด้าน 1) ความปลอดภัยทางไซเบอร์ของสายการบินและสนามบินขนาดเล็ก 2) ความปลอดภัยทางไซเบอร์ ความมั่นคง และการคืนสภาพไซเบอร์ของท่าอากาศยาน ระบบนำทาง และระบบจัดการข้อมูลที่มีอยู่ในปัจจุบัน และ 3) มาตรฐานความปลอดภัยสำหรับการบิน

ทั้งนี้ IATA ได้กล่าวถึงความปลอดภัยทางไซเบอร์ในระบบการบินว่าเป็นความเชื่อมโยงระหว่างผู้คน การดำเนินงาน และเทคโนโลยี ที่ปกป้ององค์กรการบิน การปฏิบัติงาน และผู้โดยสารจากภัยคุมคามทางดิจิทัล โดยได้ประกาศตนในการทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยเหลือในการพัฒนาความปลอดภัยทางไซเบอร์ในทุกภาคส่วนของอุตสาหกรรม และสนับสนุนกองเลขาธิการ SSGC ของ ICAO ตามมติดังกล่าว

แม้ว่าปัจจุบันเทคโนโลยีและระบบไซเบอร์จะกลายเป็นส่วนสำคัญของสังคมและอุตสาหกรรมต่างๆ แต่ประโยชน์ที่อุตสาหกรรมได้รับจากระบบดิจิทัลนั้นก็มาพร้อมกับความเสี่ยงด้านความมั่นคงที่ซึ่งอาจส่งผลต่อทุกระบบการสื่อสารที่เชื่อมถึงกันทั่วโลก ดังนั้น การตระหนักรู้และลงมือปฏิบัติเพื่อสร้างความปลอดภัยทางไซเบอร์จึงเป็นสิ่งที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในทุกๆ อุตสาหกรรมต้องให้ความสำคัญอย่างเร่งด่วน ควบคู่ไปกับความร่วมมือในการดำเนินงาน เพื่อยกระดับประสิทธิภาพในการป้องกันภัยคุกคามทั้งในปัจจุบันและอนาคตให้อยู่ในระดับสูงสุด

---

อัพเดตข่าวสารและบทความที่น่าสนใจในอุตสาหกรรมโลจิสติกส์ก่อนใคร ผ่าน Line Official Account @Airfreight Logistics เพียงเพิ่มเราเป็นเพื่อน @Airfreight Logistics หรือคลิกที่นี่